Yüksek lisans ve doktoraya ilgi artınca, tez yazma işi de sektöre dönüştü. Bu işi bireysel olarak yapanların yanı sıra şirket kurup, internet sitesi üzerinden hizmet verenler de var. Tez yazma ücreti 2 bin TL'den başlıyor, konusu ve alanına göre 20 bin TL'yi geçiyor.

Üniversitelerde, akademik yıl bitmeden önce tezlerini yetiştirme telaşına düşen öğrencilerden, bu işi parayla yaptıranlarla ilgili şikayetler gelmeye başladı. Şikayetlerde, kendilerinin gece gündüz çalışıp tez hazırladıklarını, bazı öğrencilerin ise hiçbir emek harcamadan tezlerini teslim edip mezun oldukları ileri sürülüyordu. Araştırdık ve şikayetlerin doğru olduğunu gördük. Lisans, yüksek lisans, doktora tezlerini yazan yüzlerce kişi var. Bu iş için internet siteleri kurulmuş, açık şekilde ilan bile veriliyor.Tez yazma işinin sektöre dönüşmesinde en önemli etken, üniversite sayılarının artması. Hemen her üniversite, yüksek lisans ve doktora programı açıyor ve bu programlara ilgi giderek artıyor.

BAŞKASINA YAPTIRMAK SUÇ

Tez ve bitirme projelerini başkalarına yaptırmak suç. Tespit edildiğinde, yüksek lisans ya da doktoranın iptali, unvan düşürme, okuldan uzaklaştırma gibi yaptırımları var. Ancak buna rağmen akademik danışmanlık adı altında bu hizmeti veren kişi ve şirketlerden yardım alanların sayısı oldukça fazla. Şirketler, işi kılıfına uydurmak için danışmanlık, kırtasiye, muhasebe, tercümanlık adı altında hizmet veriyor. İnternet siteleri, sosyal medya hesapları ve çağrı merkezleri de bulunuyor. Üstelik internet sitelerinde verdikleri hizmetler, ücretler, iletişim bilgileri açıkça yer alıyor.

Sitelerini incelediğinizde, uzun yıllardan beri bu işi yaptıklarını belirten şirketler, piyasada bu alanda hizmet veren çok sayıda şirket olduğuna dikkat çekerek, bu konuda iyi bir araştırma yapılmasını öneriyor. Kendi sektörünü oluşturan tez yazma şirketleri arasında kıyasıya bir rekabet de yaşanıyor. Özgünlük garantisi verenler, 7/24 hizmet sunanlar, peşin ödemede yüzde 20 indirim, kredi kartıyla 10 taksit imkanı sağlayanlar da var.

Şirketleri aradığınızda öncelikle tezin konusunu soruyorlar. İçlerinde tez konusu için destek verenler de var. Sizin belirlediğiniz konu zorsa ya çalışmayı hiç kabul etmiyor ya da çok yüksek ücret talep ediyorlar. Tezlerin uzunluğuna göre sayfa başına 25 TL ile 35 TL arasında alanlar var. Bazıları teze paket fiyat veriyor. Fiyatlar 2 bin TL'den başlıyor akademik düzeyi, alanı, konusu, dili ve sayfa sayısına göre 20 bin TL'nin üzerine çıkabiliyor.

HER İLE HİZMET VERİYOR

Yüksek lisans mezunu akademisyen, öğretmen, doktora öğrencilerinin içinde bulunduğu büyük bir ekip çalıştıran şirketler de var, İstanbul başta olmak üzere Türkiye'nin her bölgesine hizmet veren de. Bazı şirketler, öğrenciyle tez yazım aşamasında sık sık biraraya gelirken, bazıları öğrenciyle sadece internet ya da telefon üzerinden bağlantı kuruyor.

HER ÜÇ TEZDEN BİRİ ÇALINTI

Yüksek lisans ve doktora tezlerinde tek sorun parayla tez yazan şirketler değil. Bir diğer önemli konu da intihal. İntihal, araştırmacının tezinde başkalarının çalışmalarını ilgili kişiyi bilgilendirmeksizin, kaynakça ve dipnot göstermeksizin kopyalaması veya alıntı yapması anlamına geliyor. Haziran 2016'da Boğaziçi Üniversitesi'nin açıkladığı bir araştırma yüksek lisans ve doktora tezlerinin yüzde 34'ünde yani 3'te 1'inde ağır intihal yani bilimsel hırsızlık olduğunu ortaya koymuştu. Araştırma kapsamında 2007-2016 yılları arasında yazılmış 470'i yüksek lisans ve 130'u doktora tezi olmak üzere 600 tezi incelendi.

Bilimsel çalışmaların orijinal olmadığını gösteren benzerlik indeksinde de dünya ortalaması yüzde 15'ken bu oran Türkiye'de yüzde 28,5 çıktı.

AKADEMİSYENLİKTEN ATILACAK

Araştırmanın her 3 tezden birinin çalıntı olduğunu ortaya çıkardığını kaydeden eğitimci yazar Şahin Aybek, "Sonuçlardan Türkiye'de yapılan akademik çalışmalarda ortaya yeni bir şey konulmadığı anlaşılıyor" diyor. Konuyla ilgili YÖK'ün "Parayla tez yazanların akademisyenlikten çıkarılacağını, para karşılığı tez yazdırılmasının da bir intihal olduğu" açıklamasında bulunduğuna dikkat çeken Aybek, intihalin kişinin bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerini bilmemesi, ünlenmek istemesi, fazla sayıda yayın yaparak para kazanmak istemesi gibi pek çok nedenden kaynaklandığını vurguluyor. İntihali önleme konusundaki yetkinin YÖK'te olduğunun altını çizen Aybek, "Kuralları çiğneyenlere karşı sert yaptırımlar uygulanmazsa, her türlü etik dışı yönteme başvurulabilir" diyor.

Türkiye'de intihal oranının yüksek olduğuna dikkat çeken MEF Üniversitesi Kütüphane Direktörü Ertuğrul Çimen ise üniversitelerin intihali tespit etmek için farklı programlar kullandığını söyledi. Çimen, programlarla ilgili şu bilgileri verdi: "Bu prwogramların en bilinenleri Turnitin, iThenticate, Urkund, Unplag programlarıdır. Ayrıca şu an Fırat Üniversitesi tarafından yayına hazırlanan intihal.net de var. Bu şekilde tezin çalıntı olup olmadığını tez danışmanları anlayabiliyor. Ayrıca YÖK, tezler için savunmadan önce intihal programı raporu teslim etme zorunluluğu da getirmiş bulunuyor.

ÜNİVERSİTELER FARKINDA

Parayla tez yazdırma konusu uzun yıllardan beri biliniyor. Son yıllarda da artışa geçti. Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz'a da 23 Mart'ta, düzenlediği bir toplantıda, gazeteciler akademik danışmanlık, bitirme projesi danışmanlığı gibi isimlerle faaliyet gösteren firmaların ücret karşılığı tez, ödev veya proje hazırladıkları yönündeki iddialar soruldu.

Bakan Yılmaz da "Eğer böyle bir işlem yaparsa yapan kişi kendisine kötülük eder, başkasına değil. YÖK üzerine düşeni yapar" demişti. Ancak hala bu şirketler çalışmalarını sürdürüyor. Üniversitelerde tez danışmanlığı yapan akademisyenler de durumun farkında. Bir akademisyen yüksek lisans ve doktora aşamasında tez yazan bir öğrencinin çalışmasını başka birine yazdırdığını tespit etmenin çok zor olduğuna dikkat çekiyor. Öğrencinin belli dönemlerde hocanın yanına gelip araştırmasını göstermek ve hocasının yönlendirmesiyle gerekli düzeltmeleri yapmak zorunda olduğuna kaydeden akademisyen şunları söyledi:

"Ancak bu düzeltmeleri öğrencinin mi ya da başkasının mı yaptığını yazı aşamasında anlamak mümkün değil. Öğrenciye bunu başkasına yazdırmışsın gibi bir suçlamada bulunamıyoruz. Savunmaya geldiğinde öğrenciye sorduğumuz sorularla tezi onun yazıp yazmadığını anlayabiliyoruz. Parayla tez yazdırma konusuna YÖK'ün el atması gerekiyor. Bu merkezlerin kapatılması lazım."